Chuyển đổi số trong giáo dục: Chủ động bắt nhịp, tạo bước đột phá

Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm nhằm đổi mới phương pháp giảng dạy, học tập và quản lý, góp phần nâng cao chất lượng các hoạt động giáo dục.

Học sinh sử dụng ứng dụng Ôn Luyện để ôn tập, nâng cao kiến thức.

Xu hướng chuyển đổi số trong giáo dục

Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, giáo dục và đào tạo là một trong những lĩnh vực được ưu tiên chuyển đổi số.

Thực hiện Quyết định số 131/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Bộ GD&ĐT đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, chỉ đạo cơ sở giáo dục thực hiện nhiệm vụ ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số.

Thời gian qua, ngành Giáo dục và Đào tạo luôn chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin trong thực hiện các nhiệm vụ, ghi nhận hiệu quả tích cực. Việc này đã dần thay đổi phương pháp giảng dạy từ truyền thống sang tích cực, giúp người dạy và người học phát huy khả năng tư duy, sáng tạo, sự chủ động và đạt hiệu quả. Không chỉ nâng cao chất lượng giáo dục, mà còn tiết kiệm thời gian, nhà giáo có thêm thời gian cho chuyên môn, sát sao học sinh hơn.

Kết quả ứng dụng CNTT và chuyển đổi số của Bộ GD&ĐT nói riêng, ngành GD-ĐT nói chung đã đạt một số kết quả quan trọng:

Đối với giáo dục mầm non và phổ thông, Bộ GD&ĐT đã xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý thông tin chi tiết của tất cả trường học từ mầm non đến phổ thông bao gồm các cấu phần cơ sở dữ liệu thành phần (gồm trường, lớp, học sinh, giáo viên, cơ sở vật chất, tài chính…) và tổng hợp thông tin dữ liệu từ 63 sở GD&ĐT, 710 phòng GD&ĐT.

Qua đó đã số hóa, gắn mã định danh của gần 24 triệu hồ sơ học sinh (số hóa thông tin về lý lịch, quá trình học tập, rèn luyện, sức khỏe…), hơn 1,5 triệu hồ sơ giáo viên, nhân viên và cán bộ quản lý (hồ sơ, trình độ chuyên môn, đánh giá theo chuẩn) từ 53 nghìn trường học và thông tin về cơ sở vật chất, nhà vệ sinh trường học.

Thực hiện Đề án số 06 về phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư phục vụ chuyển đổi số quốc gia của Chính phủ, Bộ GD&ĐT đã kết nối thành công Cơ sở dữ liệu ngành Giáo dục với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư (do Bộ Công an quản lý). Qua đó, đồng bộ, xác thực mã căn cước công dân và chia sẻ dữ liệu của hơn 1,5 triệu giáo viên (đạt 95%) và gần 21 triệu hồ sơ học sinh (đạt 92%).

Ứng dụng CNTT phục vụ Kỳ thi tốt nghiệp THPT và công tác tuyển sinh đại học được triển khai đồng bộ, triệt để. Từ đăng ký dự thi, nguyện vọng xét tuyển đến nộp phí xét tuyển và xác nhận nhập học đều được thực hiện theo hình thức trực tuyến đối với tất cả thí sinh.

Ứng dụng CNTT trong dạy học được tăng cường triển khai với toàn ngành. Bộ GD&ĐT đã ban hành hướng dẫn về xây dựng học liệu số và khoá học trực tuyến. Kho học liệu số toàn ngành được xây dựng và đóng góp vào Hệ tri thức Việt số hóa hơn 7.000 bài giảng điện tử E-learning có chất lượng và hơn 2.000 bài giảng trên truyền hình.

Hiện Bộ GD&ĐT có kế hoạch cung cấp miễn phí phần mềm quản trị cơ sở giáo dục (phổ thông, mầm non). Phần mềm đáp ứng yêu cầu quản trị cơ bản nhà trường, đáp ứng chuẩn dữ liệu của Bộ và kết nối 100% dữ liệu với cơ sở dữ liệu của ngành Giáo dục.

Có thể thấy, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số là xu hướng tất yếu của thời đại 4.0, với những kết quả tích cực từ chuyển đổi số giáo dục đạt được thời gian qua sẽ là động lực quan trọng, để từ đó tiếp tục phấn đấu, đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục trong thời điểm hiện tại cũng như thời gian tới. Qua đó, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và tạo đà để giáo dục Việt Nam bứt phá trên tiến trình chuyển đổi số toàn diện hơn.

Trường học số – giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục Việt Nam

Chuyển đổi số dần hiện hữu trong các cơ sở giáo dục, mỗi thầy cô và học trò. Không chỉ tạo chuyển biến tích cực trong ngành Giáo dục, chuyển đổi số còn là cơ hội để trường học vùng khó xóa khoảng cách trong tiếp cận công nghệ, tri thức cho học trò.

Cô Hoàng Thị Thanh Bình, giáo viên chủ nhiệm lớp 1 tại một trường Tiểu học ở Đồng Văn, Hà Giang cho hay cô đã ứng dụng chuyển đổi số vào trong giảng dạy từ 10 năm nay.

Ngoài soạn giáo án trên máy tính, cô Bình còn ứng dụng công nghệ thông tin vào các tiết dạy qua việc sưu tầm, lồng ghép tranh ảnh, hoạt hình nhằm tăng tính sinh động, hấp dẫn cho bài giảng. Qua đó, học sinh hứng thú với bài học hơn, chăm chỉ đến trường và có động lực trong học tập; chất lượng giáo dục chuyển biến rõ rệt.

Theo cô Bình, 100% giáo viên cùng trường cô đã soạn giáo án thuần thục trên máy tính và ứng dụng công nghệ thông tin nhuần nhuyễn vào giảng dạy. Ngoài ra, còn sử dụng thành thạo việc đánh giá, nhận xét học sinh bằng học bạ điện tử… cho thấy chuyển đổi số đã và đang hiện hữu rõ nét trên ngôi trường vùng cao.

Nói về chuyển đổi số giáo dục, cô Châu Thanh Tuyền, giáo viên chủ nhiệm lớp 2 tại trường Tiểu học ở Tịnh Biên, An Giang cho rằng, “nên bắt đầu từ những điều giản dị, gắn với việc làm thường nhật của giáo viên như: Soạn giáo án điện tử, chia sẻ và khai thác các bài giảng điện tử… Quan trọng là thầy, cô giáo phải chủ động thay đổi để thích ứng với thực tiễn khách quan. Song đây cũng là giải pháp hữu hiệu nhằm nâng cao trình độ, đổi mới phương pháp và hình thức dạy học của giáo viên”.

Từ chỗ mù mờ về công nghệ, dạy học trực tuyến… nay cô Tuyền là một trong những giáo viên dạy online nhiều kinh nghiệm của trường.

Giáo dục và đào tạo là một trong những lĩnh vực được ưu tiên chuyển đổi số.

Thực tế cho thấy, ngành Giáo dục đang “hòa mình” vào công cuộc chuyển đổi số của quốc gia. Việc ứng dụng công nghệ có thể tạo ra hiệu ứng khác nhau trong giáo dục và mang lại nhiều giá trị tích cực. Đây là xu thế không thể đảo ngược khi giáo dục ngày càng phát triển và hội nhập quốc tế sâu rộng, chuyển đổi số trở thành giải pháp đúng đắn để giúp nâng cao chất lượng giáo dục Việt Nam.

Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số đòi hỏi người lao động phải có năng lực số. Và trường học số chính là nơi đào tạo, bồi dưỡng và phát triển năng lực thiết yếu đó.

Theo ông Lê Nguyễn Trường Giang – Viện trưởng Viện chiến lược chuyển đổi số, chuyển đổi trường học truyền thống trở thành Trường học số là chuyển đổi bản chất của một trường học từ truyền đạt tri thức sang chuyển hóa tri thức. Cụ thể là chuyển đổi từ việc tiếp thu tri thức một cách thụ động sang vận dụng và kiến tạo tri thức thích ứng hiệu quả với một môi trường đòi hỏi sự tương tác liên tục và đồng thời.

Trọng tâm của trường học số là tạo ra những sự sáng tạo đột phá thông qua tiến trình module hóa các chương trình giáo dục, cho phép tạo ra những sự kết hợp và phối hợp có tính thích ứng cao và hiệu quả.

Điều này giúp cho mỗi cá nhân, vừa đạt được các lợi ích cá nhân hài hòa với lợi ích tổng thể nhờ sự đồng tâm trong một ngôi trường và hướng tới sự cộng tác thông qua quá trình chia sẻ để thúc đẩy sự phát triển của tri thức. Đồng thời, nó cũng tạo ra sự an toàn trong việc đạt được các lợi ích mà tiến trình giáo dục trong các nhà trường đem đến cho cả học sinh, giáo viên và các bên liên quan.

Thủ tướng Chính phủ đã có các văn bản chỉ đạo ứng dụng CNTT vào lĩnh vực giáo dục và đào tạo.

Ngày 25/1/2017, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 117/QĐ-TTg phê duyệt đề án “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và hỗ trợ các hoạt động dạy – học, nghiên cứu khoa học góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2016 – 2020, định hướng đến năm 2025”.

Ngày 3/6/2020, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 749/QĐ-TTg phê duyệt “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”.

Ngày 25/1/2022, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định 131/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo giai đoạn 2022 – 2025, định hướng đến năm 2030”.