Tốc độ âm thanh là gì? Tốc độ âm thanh trong không khí là bao nhiêu

Tốc độ âm thanh một khái niệm quen thuộc trong vật lý, nhưng thể ít ai hiểu về các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ này. Trong bài viết này, hãy cùng Hoàng Minh khám phá tốc độ âm thanh, cách thay đổi trong không khí, những yếu tố nào ảnh hưởng đến nó. Ngoài ra, chúng ta cũng sẽ tìm hiểu về siêu âm siêu thanh, cũng như so sánh tốc độ âm thanh với tốc độ ánh sáng.

1. Tốc độ âm thanh là gì?

Tốc độ âm thanh vận tốc sóng âm di chuyển qua môi trường. Sóng âm một dạng sóng học, thể truyền qua các chất rắn, lỏng khí, nhưng không thể truyền qua chân không. Trong môi trường không khí, tốc độ âm thanh tốc độ sóng âm di chuyển từ nguồn phát đến tai người nghe.

Đơn vị đo tốc độ âm thanh trong không khí mét trên giây (m/s), trong các môi trường khác, tốc độ này thể thay đổi tùy theo mật độ tính chất của môi trường đó.Toc-do-am-thanh (4)

2. Tốc Độ Âm Thanh Bao Nhiêu?

Tốc độ âm thanh không phải một giá trị cố định thay đổi tùy thuộc vào môi trường sóng âm di chuyển qua. Trong không khí, tốc độ âm thanh chịu ảnh hưởng lớn từ nhiệt độ độ ẩm của môi trường. Dưới đây một số thông tin về tốc độ âm thanh trong các môi trường điều kiện khác nhau:

Toc-do-am-thanh (5)

2.1 Tốc Độ Âm Thanh Trong Không Khí

Trong không khí, tốc độ âm thanh được đo bằng đơn vị mét trên giây (m/s). Tốc độ này thay đổi tùy thuộc vào nhiệt độ của không khí:

  • C (32°F): Tốc độ âm thanh khoảng 331 m/s.
  • 20°C (68°F): Tốc độ âm thanh khoảng 343 m/s.
  • 30°C (86°F): Tốc độ âm thanh khoảng 350 m/s.

Với mức nhiệt độ 20°C, âm thanh trong không khí sẽ có vận tốc:

  • Vận tốc âm thanh = 343 m/s (mét trên giây)
  • Vận tốc âm thanh = 12348 km/h (kilômét trên giờ)
  • Vận tốc âm thanh = 1,2348 km/s (kilômét trên giây)
  • Vận tốc âm thanh = 343 m/s (mét mỗi giây)
  • Vận tốc âm thanh = 767 mph (dặm mỗi giờ)
  • Vận tốc âm thanh = 1,125,328 ft/h (feet mỗi giờ)

2.2 Tốc Độ Âm Thanh Trong Nước

Tốc độ âm thanh trong nước (thường nước ngọt) nhanh hơn rất nhiều so với trong không khí, khoảng 1,484 m/snhiệt độ 25°C. Tốc độ này cũng thay đổi tùy vào nhiệt độ độ mặn của nước, với nước biển thể tốc độ âm thanh cao hơn một chút.

Các đơn vị đo lường:

  • Vận tốc âm thanh = 1,480 m/s (mét mỗi giây)
  • Vận tốc âm thanh = 5,328 km/h (kilômét mỗi giờ)
  • Vận tốc âm thanh = 1,48 km/s (kilômét trên giây)
  • Vận tốc âm thanh = 4,860 ft/s (feet trên giây)

2.3 Tốc Độ Âm Thanh Trong Kim Loại

Tốc độ âm thanh trong các vật liệu rắn, đặc biệt kim loại, thường rất cao. dụ:

  • Trong thép: Tốc độ âm thanh thể đạt đến 5,100 m/s.
  • Trong đồng: Tốc độ âm thanh khoảng 4,700 m/s.

Tốc độ âm thanh trong các chất rắn rất nhanh do mật độ cao cấu trúc phân tử của các vật liệu này.

2.4 Tốc Độ Âm Thanh Trong Chân Không

Trong chân không, sóng âm không thể truyền đi không chất môi trường để truyền sóng. vậy, tốc độ âm thanh bằng 0trong chân không.

Tóm lại, tốc độ âm thanh phụ thuộc rất nhiều vào môi trường di chuyển qua, với các chất rắn lỏng cho phép sóng âm truyền đi nhanh hơn so với trong khí.

3. Các ảnh hưởng từ môi trường tới tốc độ âm thanh

Tốc độ âm thanh phụ thuộc mạnh mẽ vào môi trường truyền dẫn. Môi trường truyền âm nơi âm thanh thể di chuyển, thông qua sự giao động của các phân tử trong đó. Dưới đây các yếu tố môi trường chính ảnh hưởng đến tốc độ truyền âm của âm thanh:

  • Nhiệt độ môi trường: Nhiệt độ yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến tốc độ âm thanh trong không khí. Khi nhiệt độ của môi trường tăng, các phân tử trong không khí di chuyển nhanh hơn, làm giảm mật độ không khí, từ đó giảm sức cản của môi trường đối với âm thanh. Kết quả âm thanh được truyền đi nhanh hơn. dụ, nhiệt độ 32°F (C), tốc độ âm thanh trong không khí khoảng 1,087 feet/giây, trong khi 68°F (20°C), tốc độ âm thanh đạt khoảng 1,127 feet/giây.
  • Mật độ môi trường: Mật độ của môi trường cũng ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ âm thanh. Trong môi trường mật độ cao, như nước hay các vật liệu rắn (dụ: thép), âm thanh sẽ di chuyển nhanh hơn so với trong không khí. Điều này do mật độ cao giúp các phân tử trong môi trường truyền năng lượng âm thanh dễ dàng hơn.
  • Độ đàn hồi của môi trường: Độ đàn hồi của môi trường khả năng của môi trường trong việc phản hồi lại sự thay đổi. Khi độ đàn hồi tăng (chẳng hạn như trong kim loại), âm thanh sẽ truyền đi nhanh hơn. Ngược lại, nếu độ đàn hồi thấp (như trong không khí hay nước), tốc độ âm thanh sẽ chậm hơn. Trong môi trường độ đàn hồi cao mật độ thấp, âm thanh thể di chuyển nhanh hơn, như trong thép hay các vật liệu rắn khác.
  • Độ ẩm của môi trường: Mặc độ ẩm chủ yếu ảnh hưởng đến âm thanh trong không khí, cũng góp phần vào sự thay đổi tốc độ truyền âm. Khi không khí độ ẩm cao, các phân tử nước thể giúp các phân tử không khí di chuyển nhanh hơn, làm tăng tốc độ âm thanh. Độ ẩm cao giúp không khí ít đặc hơn, từ đó giảm mật độ không khí tăng tốc độ âm thanh.

Tham khảo thêm:

4. Siêu âm siêu thanh

Siêu âm siêu thanh những thuật ngữ tả các loại âm thanh tần số tốc độ vượt qua giới hạn con người thể nghe hoặc cảm nhận được.

Toc-do-am-thanh

4.1 Siêu âm

Siêu âm âm thanh tần số cao hơn ngưỡng tai người thể nghe thấy, tức vượt quá khoảng 20 kHz. Mặc con người không thể nghe được siêu âm, nhưng thể lan truyền trong các môi trường giống như âm thanh thông thường. Tốc độ của siêu âm trong các môi trường như không khí, nước, hoặc rắn thường gần giống với tốc độ âm thanh chúng ta thể nghe được, nhưng với tần số bước sóng cao hơn.

Siêu âm được sử dụng trong nhiều ứng dụng thực tế, như:

  • Chẩn đoán y khoa: Máy siêu âm giúp bác hình dung các quan trong thể.
  • Định vị giao tiếp trong tự nhiên: Các động vật như dơi, voi heo sử dụng siêu âm để điều hướng săn mồi. Họ phát ra sóng siêu âm lắng nghe tiếng vang để xác định vị trí các vật cản xung quanh.

4.2 Siêu thanh

Siêu thanh âm thanh tốc độ vượt quá tốc độ âm thanh trong không khí. Tốc độ của âm thanh siêu thanh bắt đầu từ Mach 1, tức khoảng 343 m/s trong không khí điều kiện bình thường (tương đương với 1,225 km/h). Khi tốc độ âm thanh đạt tới Mach 5 (gấp 5 lần tốc độ âm thanh), hiện tượng này được gọi cực siêu thanh.

Một số vật thể thể đạt tới tốc độ siêu thanh bao gồm:

  • Máy bay chiến đấu: dụ, máy bay Concorde từng máy bay dân dụng thương mại thể bay với tốc độ siêu thanh.
  • Tàu trụ: Các phương tiện không gian khi đi qua khí quyển hoặc trong không gian cũng đạt tốc độ siêu thanh.
  • Súng thông thường: Một số loại súng thể đạt đến vận tốc siêu thanh, dụ như các viên đạn thể bay với tốc độ Mach 3.

Tốc độ siêu thanh thường gây ra hiệu ứng âm thanh đặc biệt, gọi sóng xung kích. Khi một vật thể di chuyển nhanh hơn tốc độ âm thanh, tạo ra một sóng chấn động mạnh mẽ, gây ra tiếng nổ lớn (thường được gọi tiếng sonic boom”). Đây hiện tượng phổ biến khi máy bay chiến đấu hoặc tên lửa vượt qua tốc độ Mach 1.

5. So sánh tốc độ âm thanh với tốc độ ánh sáng

Tốc độ âm thanh tốc độ ánh sáng hai giá trị vận tốc hoàn toàn khác biệt, sự khác biệt này thể dễ dàng nhận thấy trong cuộc sống hàng ngày.

Toc-do-am-thanh (3)

Tốc độ ánh sáng, theo nghiên cứu khoa học, tốc độ nhanh nhất trong trụ, đạt tới 300,000 km/s (hoặc 300 triệu mét/giây). Ánh sáng thể di chuyển với vận tốc khổng lồ này nhờ vào photon, các hạt không khối lượng nhưng mang năng lượng, giúp ánh sáng truyền đi cực kỳ nhanh chóng. Điều này khiến ánh sáng thể đi qua các khoảng cách lớn trong trụ trong một khoảng thời gian rất ngắn.

Tốc độ âm thanh, ngược lại, chỉ đạt khoảng 343 m/s trong không khí (khoảng 1,234 km/h). Âm thanh truyền chậm hơn nhiều so với ánh sáng. Vận tốc của âm thanh phụ thuộc vào môi trường đi qua, thể thay đổi tùy theo nhiệt độ mật độ của môi trường đó. dụ, âm thanh di chuyển nhanh hơn trong nước hoặc kim loại so với không khí.

Khi đặt hai vận tốc này lên bàn cân, sự khác biệt rất ràng. Trong khi tốc độ ánh sáng thể di chuyển 1,000,000 lần nhanh hơn âm thanh, điều này tạo ra những hiệu ứng vật thú vị. Một dụ dễ thấy hiện tượng sấm sét: Khi một cơn sét xảy ra, bạn sẽ thấy ánh sáng lóe lên trước phải đợi một khoảng thời gian ngắn sau đó mới nghe thấy tiếng sấm. Điều này do ánh sáng di chuyển nhanh hơn âm thanh, bạn nhìn thấy chớp trước khi âm thanh của đến.

Kết luận

Tốc độ âm thanh một khái niệm quan trọng trong vật đời sống thực tế, giúp chúng ta hiểu hơn về cách âm thanh di chuyển qua các môi trường khác nhau. Từ không khí, nước cho đến kim loại, vận tốc âm thanh thay đổi theo mật độ, nhiệt độ độ đàn hồi của môi trường. Khi so sánh với tốc độ ánh sáng, âm thanh tỏ ra “chậm chạp” hơn rất nhiều – điều này giải sao chúng ta luôn thấy chớp trước rồi mới nghe thấy sấm. Hiểu về tốc độ âm thanh không chỉ giúp ứng dụng vào công nghệ, giao tiếp hay y học (như siêu âm) còn làm sáng tỏ nhiều hiện tượng tự nhiên thú vị quanh ta.

Hoàng Minh JSC

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Fill out this field
Fill out this field
Vui lòng nhập địa chỉ email hợp lệ.
You need to agree with the terms to proceed

DMCA.com Protection Status